Serebral Palsi ile ilgili sorunları hızla çözebilecek mucize yöntem arayışları, maalesef “Alternatif Yöntemler” adı altında bazı metodları gündeme getirmektedir. Ne yazık ki bazı çevreler bu beklentiyi kullanarak, SP tedavisi için kendi yöntemlerini bir mucizeymiş gibi sunmaktadırlar.
Ailelerin zaman kaybetmemeleri için önerimiz; bilinçli olmaları, konuyu iyi araştırmaları ve SP’nin asıl tedavisinin bilimsel olan ve kanıta dayalı yaklaşımlar olduğu unutulmamalarıdır. Alternatif yöntemler sadece destekleyici olabilir, o da dönem dönem hayatınıza katılabilir. Alternatif tedavileri ana tedaviymiş gibi sunduklarında lütfen kabul etmeyiniz. Serebral Palsi tedavisinde hiç bir yöntemin fizyoterapinin yerini tutamayacağı unutulmamalıdır.
Serebral Palsili çocuğunuzun gelişiminin değerlendirilmesi, ek desteklere ihtiyacının olup olmadığı, gerekli ise hangi desteklerden yararlanabileceğiniz konularında RİBEM’de görevli deneyimli Bobath Terapistlerinden, bebek ve çocuk fizyoterapistlerinden destek alabilirsiniz.
Alternatif Terapi Yöntemleri Hakkında Bilgiler
Serebral Palsi (SP)’nin rehabilitasyonu bilimsel fakat uzun bir süreçtir. Bu süreç, çocuğun yaşına, SP’nin seyrine, çocuğun etkilenme oranına ve eşlik eden diğer problemlere göre değişiklik gösterebilmektedir.
Aileler bu süreçte bazen umutsuzluğa kapılmakta veya “mucize yöntemler” arayışı içine girmektedirler.
Serebral Palside önerilen alternatif terapiler, geleneksel veya temel uygulamaların yerine kullanılan yöntemlerdir. Sektörler gün geçtikçe yeni, geleneksel olmayan tedavi yöntemleri ortaya çıkarmaktadırlar.
Bir tedavi yönteminin bilimsel olarak kabul edilebilmesi için üzerinde bilimsel çalışmalar planlanması ve karşılaştırmalı olarak net sonuçların ortaya konması gerekir.
Ancak SP ile ilgili sorunları hızla çözebilecek mucize yöntem arayışları, maalesef “Alternatif Terapiler” adı altında bazı metodları gündeme getirmektedir. Bazı çevreler de bu beklentiyi kullanarak, SP tedavisi için kendi yöntemlerini bir mucizeymiş gibi sunmaktadırlar. Burada ailelerin uyanık olmalarını ve konuyu iyi araştırmalarını öneriyoruz.
Litaretür tarandığında Alternatif terapiler tek olarak değil ‘Complementary and alternative therapy’ olarak karşımıza çıkmaktadır.
Ülkemizde başlıca alternatif terapi yaklaşımları şu başlıklar altında incelenebilir:
- Refleksoloji
- Hiperbarik Oksijen Tedavisi
- Adeli Giysisi-Suit Terapi (uzay terapisi)
- Hipoterapi (atla tedavi)
- Kraniosakral Tedavi
- Akupunktur
- Virtüel Rehabilitasyon
- Robot Yardımlı Yürüme Tedavisi
- vb
Refleksoloji Hakkında Bilgi
SP’de magazinsel boyutu ile de popüler olan refleksoloji uygulamalarının iddiası ilgili sinir uçlarına manuel bası ile uygulanan terapilerdir. Kökeni Çin tıbbına dayanmaktadır. Tedavileri destekleyici yöntemler arasında yer almaktadır. El ve ayaktaki belli bölgelerin vücudun haritasını temsil ettiğine inanılmaktadır. Bu bölgelere uygulanan özel dokunma ve masaj benzeri uygulamalarla hedef alınan bölgeye tedavi edici sinyaller yollandığı ve bu mekanizma ile iyileşme olduğuna inanılır.
Terleme, kabızlık gibi bazı sorunlar üzerinde geçici etkilere sahip olduğu düşünülen refleksoloji uygulamalarının tedavi sonuçları ve SP’li çocuklarda iyileşmeye yönelik katkılarına ait bilimsel çalışma sonuçları yeterli değildir. Bu nedenle mucize yöntemler olarak adlandırılmasının ve ailelerin bu tür yöntemlere umut bağlamasının ve zaman ayırmasının faydalı olmak yerine çocukları fizyoterapi den uzaklaştıracağı için zararlı olabileceğini görüyoruz. Aileleri gerçekleşmesi mümkün olmayacak beklentilere sokması açısından da zaman kaybettirici olduğunu düşünüyoruz.
Hiperbarik Oksijen Tedavisi Hakkında Bilgi
%100 oksijen ile beyinde uyuyan bölgelerin uyanmasını hedefleyen, basınçlı odalarda, uzman kişiler tarafından yapılması gereken tedavi yöntemidir.
Özellikle yara iyileşmesi amacıyla kullanılmaktadır. Hasar gören dokularda oksijen ile iyileşmeyi sağladığı düşünülerek SP’de kullanılmaktadır.
2 açık uçlu çalışmadan biri etkin bulundu, diğer çalışmada ise etkisiz olduğu gösterildi.
111 çocuk üzerinde yapılan plasebo kontrollü bir çalışmada (diğer grupta sadece basınçlı hava kullanıldı ve) fark götürülmedi.
Kulak ağrısı, zar delinmesi, kanama, pnomotoraks, myopi, oksijene bağlı nöbetler gibi yan etkilerinin olabileceği bildirilmiştir.
Bu tedavinin bilimsel olarak SP’li çocuklarda motor gelişim üzerine etkinliği gösterilememiştir.
Uzay Terapisi Hakkında Bilgi (Suit Terapi / Adeli Suit)
Yerçekiminin harekete yardım etmesi yada yerçekimine karşı dirençli çalışarak çocukların fonksiyonel seviyesi baz alınarak egzersiz paternlerini uygulayan bir tekniktir. Rus kozmonotların sıfır yerçekimi sonucu osteopeni ve kas astrofinisini önlemek için kullandıkları yöntemden esinlenmiştir. Eklemler giysi içindeki elastik kordonlarla sıkıca sarılır ve bu şekilde eklem basınç hissinin gelişmesi sağlanır.
İddiaları; “Dinamik proprioseptif düzeltme tekniği denmektedir. Patolojik sinerjileri azaltarak normal muskuler sinerjiyi restore etme, Afferent vestibulo-propriseptif impultu normalize etme” dir.
Yöntem dirence karşı ağırlık kaldırır gibi kontrollü egzersiz ve elastik kordonlar basınç sağlar.
Yöntemin kasların ve postüral kontrolün üzerine etkisi olduğu düşünülmektedir.
Bu yöntemin de Nörogelişimsel tedavi ile adale suitin etkinliğinin karşılaştırıldığı randomize çalışmada; proprioseptif duyuyu kullanmada ,mekanik düzeltmede ve antigravite kaslarının kontrolünde etkili olduğunu ancak Nörogelişimsel tekniğe üstünlüğü olmadığı bildirilmiştir.
Halen bilimsel literatürde geçerli araştırma ve etkinliği gösteren yeterli sayıda çalışma yoktur.
Ata Binme (Hippoterapi) Hakkında Bilgi
Hippoterapi uygulamalarının “hippoterapi sertifikası” almış uzmanlar tarafından verilmesi gerekmektedir. Bu yöntemin yapılabilmesi için fizik, teknik, şartların uygun olması gerekir. Uzman kişiler tarafından uygulandığında, hastaların fiziksel kapasitelerinde ve sosyal katılımlarında artış olduğu bulunmuştur.
Ülkemizde sertifikalı az sayıda hippoterapi uygulama merkezi ve az sayıda uzman bulunmaktadır. Bu anlamda özellikle eğitim verebilecek bu merkezlerin tercih edilmesi önerilmektedir.
Pelvis, lomber bölge ve kalça eklemlerinin hareketleri sonucu kas tonusunun azalması; baş ve gövde kontrolünün artması ile postür, denge ve genel iyilik halinde artış sağlanmaktadır.
Haftada 1 saat, 18 hafta lık uygulamalar yapılmaktadır.
Elektrofizyolojik etmenler (EMG gibi) desteğinde yapılan tek yönlü ve kontrollü çalışmalarda etkinliği gösterilmiştir.
Araştırmalarda tedavinin etkinliği bilimsel olarak kanıtlanmıştır.
At binilmesi sosyallik açısından da değerlidir.
DİKKAT: Fizyoterapistlerin yarar göreceğini belirledikleri çocuklar üzerinde uygulanmalıdır. Ancak bu konuda eğitim almış kişiler tarafından dersler verilmelidir.
Akupunktur Hakkında Bilgi
Çin tıbbının en eski yöntemlerindendir. Akupunktura göre; Q inin 14 meridyende dolaşımı ile sağlıklılık hali olur. Akışta bir kesilme yin ve yang’ın denge halini etkileyerek yapar. Belirlenmiş haritalara iğne batırılarak bu dengenin yeniden sağlandığı ileri sürülmektedir.
Akupunktur ile kol/bacağın daha sıcak olması, ağrılı spasmların giderilmesi, hareketlilikte iyileşme, uyku düzeni, ruhsal dinginlik ve barsak fonksiyonlarında düzelmeler gibi iyileşmeler olabilir.
Verilerin çoğu bireysel düzeydedir.
Bu alanda daha çok kontrollü çalışmaya gereksinim vardır.
Virtüel Rehabilitasyon Hakkında Bilgi
Bilgisayar kullanarak gerçek dünyanın bir simülasyonunu, İnsan-bilgisayar etkileşimini birden fazla duyu yolunu kullanarak geliştiren tedavi şeklidir. Çok tekrarlı hem bilişsel hem de fiziksel aktivite gerektiren bir uygulamadır. Bireyin ilgi ve katılımını maksimum düzeyde sağlayan bir yöntemdir. Simüle edilen bir ortamda öğrendiği becerileri gerçek dünyaya aktarmak veya genelleme yaparak gerçeğe dönüştürmeyi hedefler.
Pediatrik rehabilitasyonda yavaş yavaş tedavi modalitesi olarak yerini almaktadır. Serebral Palsi’de etkilenen, başta motor defisit, üst ve alt ekstremite fonksiyonu ve postural kontrolü düzeltmede etkin olacağını savunmaktadır.
Virtüel Rehabilitasyon ile ilgili yapılan çalışmalar birçok açıdan yetersizdir. Çalışmaların en büyük kısıtlılığı vaka sayısının az olması, Çalışma gruplarının homojen olmaması ve Kontrol gruplarının olmamasıdır.
Robot Yardımlı Yürüme Tedavisi Hakkında Bilgi
Serebral Palsi’de yürüme yeteneğini geliştirmek amacıyla robotik bir cihaz yardımıyla etkilenmiş kısımların kullanılmasını teşvik eden, çocuk makinaya bağlı olduğundan, özellikle alt ekstremiteleri yürüme hareketlerini taklit etmeye yönlendiren bir yöntemdir.
Robot Yardımlı Yürüme Hipotezi: “Tekrarlı yürüme hareketiyle alt ekstremitelerden gelen duyusal ve görsel algı ile birlikte refleks yürüme kalıbı beynin reorganizasyon ve adaptasyon yeteneğini (plastisite) geliştirmesi” olarak ifade ediliyor.
Daha yeni bir teknoloji olan robotik yürüme aracının yürümeyi stimüle edici (uyarıcı)potansiyel etkileri olduğu çalışma tarafından gösterilmiştir.
Ancak Serebral Palsili çocuklarda bu hipotezi kanıtlamak için randomize kontrollü (rastgele seçilen hastalarda / karşılaştırmalı) çalışmalara ihtiyaç olduğu belirtilmiştir. Henüz bu yönde yeterli çalışma yoktur.
Diğerler Alternatif Tedavi Yaklaşımları Hakkında Bilgi
Masaj, Su havuzu tedavileri, Feldenkrais yöntemi, Kraniosakral tedavi, Osteopati, Reiki-Bioenerji, Müzik, Işık, Sanal oyunlar gibi birçok tedavi bulunmaktadır. Uzun yıllar sahip olduğumuz deneyimimiz bizi ailelerin Çocuk Nörologlarına ve/veya Çocuk Fizyoterapistlerine sormadan “alternatif yöntemlere” yönelmemeleri gerektiğini söylüyor.
Çocuğunuzu deneme tahtası haline getirmeden ve bilimselliği kanıtlanmış yöntemleri uygulamak ve Fizyoterapistleri ile yakın iletişim içinde çocukları ile çalışmalarını ve Fizyoterapi tekniklerinin çocuklarının günlük yaşamlarına taşınmasını öneriyoruz.
Alternatif Tedavi Yaklaşımları Hakkında Özet Bilgi
- Alternatif tedavi yöntemleri günümüzde bazı aileler tarafından tercih edilmektedir. Gelişmiş ülkelerde bu tür yöntemlere mesafeli yaklaşılırken, gelişmekte olan ülkelerde bu tarz yöntemler; rehabilitasyon yöntemlerine eş tutulmaya çalışılarak aileler yanıltılmaktadır.
- Serebral Palsi (SP) vb hastaların kendi tedavi protokollerine bağlı kalmaları çok önemlidir. Bazı alternatif yöntemleri tedavinin alternatifi olarak değil, ancak destekleyicisi olarak kabul edilebilir. Günümüzde maalesef SP’de problemleri tamamen giderecek “mucize yöntemler” bulunmamaktadır.
- Ailelerin çocuklarının daha iyi düzeye gelmeleri için gösterdikleri çabalardan faydalanmak isteyen kişilere ve kurumlara karşı dikkatli olmak gerekmektedir. Alternatif yöntemler kanıtsal rehabilitasyon yöntemlerinin yerini alamaz.
- Sıklıkla başvurulan alternatif tedavi yöntemlerinin Özellikle motor gelişim (yani çocuğun başını tutabilmesi, oturabilmesi, emekleyebilmesi, yürüyebilmesi, ellerini kullanabilmesi gibi), vücut kontrolü, algı ve anlama düzeyinin artması, salya ve yemek yeme kontrolünün düzelmesinde etkin bir yararı olmadığını söyleyebiliriz.
- Bu yöntemlerin en fazla Temel fizyoterapi uygulamalarına yardımcı teknikler oldukları kesinlikle unutulmamalıdır. Aksi halde aile bunu zaman ve para kaybı olarak yaşayacak ve hayal kırıklığına uğrayacaktır !