Tortikollis genellikle zor doğumlarda sonra görülen, boyun kaslarındaki kan dolanımında sorun meydana getiren travma sonrası ortaya çıkan bir sertlik, şişlik olarak tanımlanmakla birlikte, anne karnındaki herhangi bir nedene bağlı boyun kaslarındaki dolanımın bozulması yada bebeğin anne karnında sürekli aynı pozisyonda kalması da Tortikollis’e neden olmaktadır.
Bilimsel olarak Tortikollis’i boyun kasının kısalması nedeniyle boynun tutulan tarafa doğru eğilmesi ve yüz ile çenenin karşı taraf omuza doğru dönmesini ve yaklaşması olarak da tanımlanır. Tortikollis tanısı olan bebeğiniz veya çocuğunuz için erken fizyoterapi desteği almanız gerektiğinde RİBEM Riskli Bebek Danışma Merkezi‘nde, bu konuda deneyimli bebek ve çocuk fizyoterapistlerinden fizyoterapi desteği alabilirsiniz.
https://www.youtube.com/watch?v=Xt5XuMUpdcE
Tortikolis, boyun kasının (Sterno kleido mastoid kasının) kısalması nedeniyle boynun tutulan tarafa doğru eğilmesi ve yüz ile çenenin karşı taraf omuza doğru dönmesini ve yaklaşmasını tanımlar. Tortikollisli hastaların %30-60’ında zor doğum öyküsü vardır. Ancak sezaryen yöntemiyle doğan bebeklerde de tortikollis görülebilmektedir.
Tortikollise ileri yaşlarda az rastlanır. Boyun kasının gerginliği altıncı aydan sonrasına kadar devam ederse çene, kulak ve göz sorunları (%60–70) gelişebilir.
Tortikollis en sık görülen kas iskelet deformitelerinden birisidir. Yakın zamanlarda sağlıklı yenidoğanlarda görülme sıklığında artış bildirilmiştir. Kalça çıkığı saptanan çocuklarda sonradan ortaya çıkabilecek tortikollis oluşumu konusunda dikkatli olunmalıdır.
Tortikollis’in Nedenleri Nelerdir?
- Doğum travması
- Hamilelik döneminde bebeğin anormal pozisyonu
- Boyun omurunun yarısının olmaması (Servikal hemivertebra )
- Boyun bölgesinde oluşan lenf büyümeleri (Servikal lenfadenit)
- Kasların çevresini saran zarın iltihabı ve göz kaslarının dengesizliği (Akut fasiitis)
- Toplar damarda tıkanıklık (Venöz oklüzyon)
- Nörolojik tortikolis
- Grisel sendromu (travma veya iltihap sonucu 1.ve 2.omur arası eklem stabilitesinin bozulduğu bir hastalıktır)
- Sandifer sendromu (Reflü, tortikolis,anormal davranış ve hareketlerin görüldüğü bir hastalıktır)
Tortikollis’in Görülme Sıklığı
Tortikollis’in görülme sıklığı %0,3-2,0 arasında değişmektedir. Nadiren çift taraflı görülen bu durum sağ tarafta ve 3:2 oranında erkeklerde kadınlara göre daha sık saptanır.
Tortikollis’te Klinik Tablo
Tortikollis’li hastaların tipik baş-boyun pozisyonu tanımlayıcıdır. Ancak boyun kasının yapısında oluşan bozulma (fibrozis) ortaya çıkmadan önce hastalığın tanınabilmesi için yenidoğan tüm bebeklerin ayrıntılı olarak muayene edilmesi gereklidir. Erken tanı alan ve en kısa sürede fizyoterapiye başlanan hastalarda iyi sonuçlar alınır ve cerrahi tedavi gereksinimi oldukça düşüktür.
Ayrıntılı doğum öyküsü, boyun kasının elle muayenesi, boyun ve başın fizyolojik hareketleri ve hareket aralıkları incelenmelidir. Kuşkulu bir hareket kısıtlılığı ya da eğiklik varsa gerekli tıbbi klinik ölçüm yapılmalıdır. Yapılan klinik ölçümler sonucunda baş tiltleri 1°-15° ise hafif, 16°- 30° ise orta, 30°’den fazla ise ağır olarak tanımlanır. Oftalmolojik ve odyolojik nedenleri dışlamak için görme alanı ve sese tepki değerlendirilmeli; etiyolojiyi aydınlatmaya yönelik mültidisipliner yaklaşımlarla radyolojik ve laboratuvar testler yapılmalıdır.Tedavi edilmemiş ve olgularda plagiosefali, zigoma ve kulakta çekilme gibi şekil değişikleri gelişebilir. Ardından baş tiltinin omuz, göğüs kafesi, karın kasları üzerine olumsuz etkileri, üst ekstremite kullanımında asimetri, normalin altında kognitif fonksiyon, postur ve denge (duyu-motor koordinasyon) kontrolünde etkilenme saptanabilir.
Tortikollisin Tanısı Nasıl Konur?
Laboratuar
Yardımcı olabilecek spesifik bir test yoktur.
Radyoloji
- Tortikollis’in tanılanmasında; servikal spinal grafiler, ultrason (USG), bilgisayarlı tomografi (BT) veya manyetik rezonans görüntüleme (MRG) kullanılabilir.
- Boyun kasına yönelik olarak; USG düşük maliyeti, girişimsel olmaması, ilaç gerektirmemesi, hızlı sonuç vermesi nedeniyle ayırıcı tanı ve takipte çok yararlı ve tanısal seçenektir.
Diğer Testler
EMG kas ve sinir dejenerasyonu belirlemede kullanılabilir.
Tortikollis’in Tedavisi
- Fizyoterapi
- Servikal ortez kullanımı
- Gergin kasa yönelik enjeksiyon işlemleri
- Cerrahi girişimler
Tortikollis’te Fizyoterapiye Ne zaman Başlanmalıdır ?
Doğum sonrasında bebeğinize tortikollis tanısının konmasının hemen ardından, zaman geçirmeden, tortikollis konusunda deneyimli bir fizyoterapist tarafından tedavi süreci başlatılmalıdır.
Totrikollis Tedavisinde Fizyoterapi Neden Önemlidir?
Tortikollis tanısı konan bebeklerde, o bebeğe uygun fizyoterapi uygulamaları ile önemli gelişmeler sağlanmaktadır.
- Her bebek, uzman fizyoterapistler tarafından değerlendirilerek, ayına ve etkilenim seviyesine uygun fizyoterapi programına alınır.
- Fizyoterapi uygulamaları ile çocukların motor gelişimine uygun egzersizlerin yapılmasıyla akranlarının seviyesine ulaştırılması hedeflenir.
- Kafa, yüz ve boyunda simetriyi sağlayarak ebeveynleriyle duygusal bağın kurulması ve çevre farkındalığının arttırılması için fizyoterapi çalışmaları yapılır.
- Tek taraflı dirençli eğriliği ortadan kaldırarak kafa ve boynun, vücudun orta hattını bulmasına yönelik fizyoterapi çalışmaları yapılır.
- Fizyoterapi seanslarında bebeğe özel pozisyonlama yöntemleri uygulanır ve ailelere öğretilir.
- Ailelere günlük yaşam sürecinde bebek tutuş, emzirme, kucakta taşıma ve yatma teknikleri gösterilir.